Nadanie sali wykładowej imienia Profesora Andrzeja Olesia
- Szczegóły
- Kategoria: czerwiec/lipiec 2014 nr 78/79
- 07 lipiec 2014
W styczniu 2014 zmarł w wieku 90 lat profesor Andrzej Oleś, wybitny uczony, znakomity dydaktyk i człowiek wielkiego serca .
Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej, władze dziekańskie oraz społeczność Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej postanowili uczcić pamięć profesora Olesia przez nadanie sali wykładowej B Jego imienia. Uroczystość ta odbyła się w dniu 11 czerwca 2014 w holu na pierwszym piętrze budynku Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH. W uroczystości wzięli udział: rodzina profesora, Rektor AGH prof. Tadeusz Słomka, prorektorzy, przyjaciele i współpracownicy profesora z wielu uczelni i instytucji naukowych oraz doktoranci i studenci.
prof. Andrzej Oleś
Uroczystość otworzył dziekan Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej prof. Janusz Wolny. Wybrane fakty z życia i pracy prof. A. Olesia przedstawił kierownik Katedry Fizyki Materii Skondensowanej prof. Krzysztof Wierzbanowski. Następnie profesora wspominali: Rektor AGH prof. T. Słomka, małżonka profesora pani Bożena Olesiowa, a także syn profesora prof. Andrzej Michał Oleś. Z kolei pani dr inż. Maria Sapor, przewodnicząca NSZZ „Solidarność” AGH, przypomniała, że prof. A. Oleś, będąc prorektorem AGH w okresie stanu wojennego (1981–1984) wielokrotnie skutecznie pomagał pracownikom Akademii Górniczo-Hutniczej.
W drugiej części uroczystości odbyło się spotkanie towarzyskie przy lampce wina, podczas którego trwały ożywione dyskusje i wymiana wspomnień. Rodzina profesora była licznie reprezentowana: gościliśmy małżonkę profesora, dwóch jego synów i córkę, wnuków oraz prawnuczkę.
Poniżej zamieszczone są teksty dwóch przemówień, w których przypomnieliśmy sylwetkę Profesora Olesia.
Oto tekst wystąpienia dziekana – profesora Janusza Wolnego:
Szanowni Państwo,
18 stycznia 2014 roku zmarł prof. Andrzej Oleś, człowiek szlachetny, wielkiej dobroci i bezinteresowności, gorący patriota. Większość z nas tutaj zgromadzonych znała Go jako profesora fizyki. Był On nie tylko wybitnym naukowcem, ale także niestrudzonym nauczycielem i wychowawcą wielu pokoleń studentów.
Dla nas, członków dawnego Zakładu Fizyki Fazy Skondensowanej, profesor Oleś był zarówno wielkim autorytetem, a jednocześnie bardzo życzliwym człowiekiem. Szczerze cieszył się z naszych sukcesów i był z nami we wszystkich chwilach trudnych, starając się nas zrozumieć i pocieszyć.
Zawsze pierwszy w pracy i ostatni w kolejce po zaszczyty i tak prawie do samego końca swojego życia.
Zgromadziliśmy się tu dzisiaj, aby uczcić pamięć pana profesora nadając imię profesora A. Olesia sali wkładowej naszego wydziału. Jednogłośną decyzję w tej sprawie podjęła Rada Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej na posiedzeniu w dniu 17 lutego 2014 roku.
Współgospodarzem dzisiejszej uroczystości jest Rektor AGH prof. Tadeusz Słomka, którego serdecznie witam. Najserdeczniej witam rodzinę pana profesora: Jego żonę Bożenę wraz z dziećmi, wnukami i prawnuczką. Witam wszystkich przybyłych na tą wspaniałą uroczystość:
– profesora Marka Jeżabka, dyrektora Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie,
– prorektorów i dziekanów wydziałów AGH,
– profesorów AGH, UJ i innych uczelni wyższych z Krakowa, Katowic i Rzeszowa, oraz liczne grono uczniów, współpracowników i przyjaciół Profesora Andrzeja Olesia.
Następnie głos zabrał kierownik Katedry Fizyki Fazy Skondensowanej – prof. Krzysztof Wierzbanowski
Szanowni Państwo,
Przypadł mi zaszczyt przypomnienia sylwetki profesora Andrzeja Olesia, którego imieniem nazwiemy dzisiaj salę wykładową. Pozwolę sobie zatem przedstawić wybrane fakty z życia profesora oraz z jego działalności na naszym wydziale i na naszej uczelni.
Głos zabiera pani dr Maria Sapor – przewodnicząca NSZZ „Solidarność” AGH
Profesor A. Oleś urodził sie 15 października 1923 roku w rodzinie inteligenckiej. Ojciec profesora był artystą malarzem i jednocześnie doktorem prawa. Profesor Oleś otrzymał solidne wychowanie patriotyczne w rodzinie, a także w szkołach, w których był uczniem. Szczególnie wymienić tu należy gimnazjum im. Jana Śniadeckiego, do którego profesor Oleś uczęszczał w Kielcach.
W czasie drugiej wojny światowej profesor Oleś kształcił się na tajnych kompletach i już wtedy wykrystalizowało się u niego zainteresowanie fizyką. W celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa rozpoczął pracę w fabryce marmurów w Kielcach, co dawało niezbędne zaświadczenie o zatrudnieniu. Równocześnie rozpoczął współpracę z Armią Krajową. Działalność konspiracyjna miała charakter pracy wywiadowczej. Oddział 2 AK, do którego należał profesor, gromadził dane o rozmieszczeniu wojsk niemieckich, o transportach wojskowych, o folksdojczach, zdobywano listy z niemieckiej poczty polowej itp.
Po zdaniu konspiracyjnej matury profesor Oleś zainteresował się filozofią i odbywał wyjazdy do Krakowa na tajne komplety z filozofii, organizowane przez profesorów UJ. Po zakończeniu wojny profesor Oleś studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim filozofię oraz fizykę. Po uzyskaniu absolutorium z filozofii rozpoczął pracę w Instytucie Filozofii na stanowisku asystenta wolontariusza. Równocześnie studiował fizykę, która pochłania go coraz bardziej.
Głos zabiera Rektor AGH prof. T. Słomka
W 1948 roku profesor Oleś zgłosił się do Kierownika II Katedry Fizyki AGH prof. Mariana Mięsowicza i otrzymał etat młodszego asystenta. Tutaj trzeba dodać, że profesor Oleś był doktorantem prof. Mięsowicza. Od tego momentu profesor był związany z Fizyką na Akademii Górniczo-Hutniczej. Przez pierwsze 20 lat swojej działalności naukowej profesor Oleś zajmował się badaniami promieniowania kosmicznego. Do legendy przeszły jego pomiary na dachu jednego z budynków AGH, na szczycie Łomnicy oraz na szczycie Aragacu w Armenii. Badania te dotyczyły pęków promieniowania kosmicznego. Były to pionierskie prace.
Następnie, na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku profesor zainicjował badania w zakresie fizyki ciała stałego. Dotyczyły one własności magnetycznych i strukturalnych materiałów badanych przy użyciu dyfrakcji neutronowej. Skonstruował i uruchomił dyfraktometr neutronowy przy reaktorze badawczym EWA w Świerku. Jego przygoda z fizyką ciała stałego trwała do końca życia. Badania swoje prowadził przede wszystkim w Polsce, na AGH (również na reaktorze w Świerku), ale także we Francji, w Rosji i w Brazylii.
Równolegle z pracą naukową profesor pełnił liczne i ważne funkcje organizacyjne. Wymienię tu tylko kilka: był prorektorem AGH w trudnych latach 1981–1984, był Wicedyrektorem Instytutu Techniki Jądrowej (ITJ) – w latach 1971–1974 (z Instytutu tego powstał później Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej), był kierownikiem Zakładu Fizyki w ITJ (1967–1971), Wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Fizycznego, członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, wieloletnim członkiem CK ds. Tytułów i Stopni Naukowych, członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności (PAU), listę można tu kontynuować… Tutaj trzeba podkreślić, że w ramach działalności w PAU profesor A. Oleś wygłaszał odczyty oraz napisał artykuły, w których omawiał ogólne zagadnienia dotyczące naszej cywilizacji, jak na przykład problem zagrożenia wynikający z niedostatecznych zabezpieczeń arsenału nuklearnego, czy też rolę ziemskiego pola magnetycznego w ograniczeniu szkodliwości promieniowania kosmicznego. Przedstawiał też atrakcyjne zagadnienia tzw. koincydencji antropicznych.
Ostatnie spotkanie pracowników Katedry Fizyki Materii Skondensowanej z Profesorem Olesiem i Jego Małżonką – 18.11.2013
Chciałbym teraz przypomnieć kilka faktów związanych z Katedrą Fizyki Materii Skondensowanej. Otóż, profesor Oleś utworzył Zakład Fizyki Fazy Skondensowanej w 1973 roku (który później przyjął aktualną nazwę naszej katedry) i przez 21 lat był jej kierownikiem. Profesor A. Oleś, wraz ze współpracownikami, jest autorem wielu cenionych publikacji z zakresu badania własności magnetycznych ciał stałych, szczególnie przy zastosowaniu metody dyfrakcji neutronów. Profesor zainicjował główne kierunki badawcze katedry, w której z biegiem czasu rozwinęły się następujące problematyki: badania przemian fazowych, analiza symetryczna, struktury aperiodyczne, struktura elektronowa ciała stałego, odkształcenia plastyczne oraz przewodzące polimery. Zorganizował również Środowiskowe Seminarium Magnetyczne, które odbywało się początkowo w soboty i odegrało bardzo ważną rolę w integracji fizyków pracujących w dziedzinie fizyki fazy skondensowanej w krakowskich ośrodkach badawczych. Seminarium to istnieje do chwili obecnej jako Środowiskowe Seminarium Fizyki Ciała Stałego (i odbywa się w środy). Uwagę profesora pochłaniała także współpraca fizyki z przemysłem. Organizował kolejne konferencje z cyklu „Fizyka dla przemysłu”. Przez wszystkie lata swojej działalności profesor intensywnie pracował naukowo, pomimo licznych funkcji organizacyjnych. I czynił to jeszcze długo po przejściu na emeryturę.
Wspomnieć także trzeba o dwóch ważnych książkach profesora A. Olesia. Pierwsza to opracowane pod jego kierunkiem tablice struktur magnetycznych wyznaczonych dyfrakcją neutronową: Magnetic Structures Determnined by Neutron Diffraction (PWN, 1976), które są używane w ośrodkach naukowych na całym świecie zajmujących się badaniami magnetyzmu. Druga to podręcznik Metody doświadczalne fizyki ciała stałego (WNT, 1998), z którego uczą się kolejne roczniki studentów.
Profesor Oleś wypromował 19 doktorów, z których siedmiu jest profesorami. Wychowankowie profesora pracują na AGH, w przemyśle oraz w instytucjach naukowych w kraju i za granicą. Ostatnio zrobiliśmy w katedrze „drzewo genealogiczne” doktorantów profesora. Jest ono naprawdę imponujące, zawiera wielu doktorantów „trzeciej generacji”.
Profesor Oleś był zamiłowanym wykładowcą i dydaktykiem, a także popularyzatorem wiedzy. Przez wiele lat prowadził wykłady z Fizyki dla studentów Wydziału Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki. Wykłady te cieszyły się ogromną popularnością wśród studentów. Tu trzeba dodać, że Profesor posiadał fenomenalną pamięć i prowadził wszystkie wykłady nie używając notatek. Wykłady te były nieustannie aktualizowane. Profesor prowadził także wykłady z „Fizyki ciała stałego” oraz z „Metod doświadczalnych fizyki ciała stałego” dla studentów naszego wydziału. Należy także podkreślić wybitny wkład profesora w organizację Technicznego Uniwersytetu Otwartego na AGH.
Za swoje osiągnięcia w dziedzinie dydaktyki profesor wyróżniony został Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz Nagrodą im. prof. Taklińskiego (był jednym z pierwszych laureatów tej nagrody).
Również za swoje osiągnięcia naukowe i organizacyjne prof. Andrzej Oleś otrzymał wiele prestiżowych nagród i odznaczeń, wymienić tu chyba trzeba na pierwszym miejscu zaszczytny tytuł doktora honoris causa AGH (przyznany w roku 1995). Profesor Oleś otrzymał także w roku 1989 Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.
Warto także wspomnieć, iż swoją pasję do nauki profesor A. Oleś przekazał swoim dzieciom: dwaj jego synowie są profesorami (fizyki oraz psychologii), zaś córka jest doktorem nauk medycznych.
Profesor Andrzej Oleś był gorącym patriotą. Jak już wspomniano, podczas II wojny światowej działał w ramach Armii Krajowej, po wojnie zaś był członkiem organizacji Wolność i Niepodległość (WiN). Będąc już na emeryturze profesor Oleś pełnił przez dwie kadencje (w sumie 6 lat) funkcję przewodniczącego Rady Naczelnej Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej.
No i na koniec chciałbym wspomnieć o sprawie niemniej ważnej – tworzył zawsze wspaniałą atmosferę, bezpośrednią i przyjacielską, w gronie współpracowników w katedrze, na wydziale i na uczelni.
Za to wszystko, my wychowankowie profesora, jesteśmy Mu bardzo wdzięczni.
Z Jego dorobku korzystamy my i korzystać będą następne pokolenia fizyków i dydaktyków.
prof. Krzysztof Wierzbanowski
Katedra Fizyki Materii Skondensowanej Wydział FiIS
